Το Αρκαλοχώρι στο Ηράκλειο της Κρήτης, ένα ημιορεινό χωριό σε υψόμετρο 400 μέτρων, έπληξε ο εγκέλαδος, καθώς βρέθηκε στο επίκεντρο του ισχυρότατου σεισμού της 27ης Σεπτεμβρίου 2021, της τάξεως των 5.8 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ.

Με την απογραφή του 2011 ο μόνιμος πληθυσμός ήταν 4.313 κάτοικοι. Γεωγραφικά το Αρκαλοχώρι ανήκει στην επαρχία Μονοφατσίου και την ομόνυμη κοινότητα του καλλικρατικού Δήμου Μίνωα Πεδιάδος.

Το Αρκαλοχώρι φημίζεται για το λάδι, τη σταφίδα και τα δημητριακά προϊόντα που καλλιερχούν οι κάτοικοί του.

Ο επισκέπτης δεν πρόκειται να αντιμετωπίσει κανενός είδους πρόβλημα που αφορά στην εξυπηρέτησή του, στην άνετη διαμονή του, στην κάλυψη των επιθυμιών του και στην ικανοποίηση των ενδιαφερόντων του σε κάθε τομέα. Οι αθλητικές, πολιτιστικές, οικονομικές, καλλιτεχνικές, παραδοσιακές και άλλες εκδηλώσεις που οργανώνονται συνθέτουν ένα παζλ ενδιαφερόντων που δεν αφήνουν κανένα αδιάφορο ή ανικανοποίητο.

Αρχαιολογικές θέσεις

Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της περιοχής,είναι το «Ιερό Σπήλαιο Αρκαλοχωρίου». Βρίσκεται στο λόφο του Προφήτη Ηλία, (όπως ονομάζεται σήμερα), που υψώνεται στην «πλάτη» δυτικά της κωμόπολης του Αρκαλοχωρίου. Η χρήση του σπηλαίου χρονολογείται από το 2600 έως το1450 π.χ., που κατέπεσε από ισχυρό σεισμό. Σύμφωνα με την άποψη των αρχαιολόγων (Σ. Μαρινάτος και Ν. Πλάτων) που πρώτοι ανέσκαψαν το χώρο, λατρεύονταν πιθανότατα κάποιος πολεμικός θεός. Μια άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος ιερών αποθέσεων. Αν αληθεύει αυτή η άποψη τότε θα πρέπει να υποθέσουμε βάσιμα ότι στην κορυφή του λόφου θα βρισκόταν κάποιο μινωικό Ιερό Κορυφής. Τα ερείπια θεμελίων που συνθέτουν ένα οικοδομικό συγκρότημα στην κορυφή του λόφου ίσως να κρατούν το μυστικό που περιμένει την αρχαιολογική σκαπάνη για να το αποκαλύψουν.

Στο «Ιερό Σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου» βρέθηκε πλήθος διπλών λατρευτικών πελέκεων (χρυσών, αργυρών και χάλκινων, ένας είναι μάλιστα χρυσός είναι ενεπίγραφος), κεραμικών οστράκων, ειδωλίων και ξιφών (εδώ βρέθηκε και το μακρύτερο ξίφος της μινωικής Κρήτης που ξεπερνά το 1 μέτρο). Μέρος των ευρημάτων αυτών εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Ο πρώτος ανασκαφέας του σπηλαίου Σπ. Μαρινάτος επισημαίνει τη σπουδαιότητα του και υποθέτει πως το σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου είναι η μυθική θέση που η θεά Ρέα γέννησε το Δία.

Στην κορυφή και στο ανατολικό πρανές του λόφου εμφανίζονται ίχνη κτιρίων και εγκαταστάσεων περασμένων εποχών (πιθανότατα αρχαϊκών χρόνων με ενδείξεις βιοτεχνικών εγκαταστάσεων).

Ολόκληρο το ανατολικό πρανές του λόφου που αποτελείται από πορώδη μαλακό βράχο πάνω στον οποίο είναι λαξευμένα πολλά οικοδομήματα εντυπωσιακής τεχνικής και διαρρύθμισης. Η επίσκεψη στο λόφο είναι σχετικά εύκολη και προσφέρει ικανοποίηση στον επισκέπτη.

Από την κορυφή του λόφου ο επισκέπτης θα διαπιστώσει ότι έχει οπτική επαφή με τα σημαντικότερα μινωικά ιερά κορυφής του νομού Ηρακλείου (Κόφινα, Γιούχτα, κ.τ.λ.). Στα πόδια του απλώνεται ο μεγάλος κάμπος του Αρκαλοχωρίου ανατολικά και νότια μέχρι τις κορυφές των Λασηθιώτικων βουνών, βόρεια βρίσκεται ο κάμπος του Καστελίου και Θραψανού, δυτικά βρίσκεται ο κάμπος του Χουμερίου και της Αγίας Σεμνής, ενώ στα νότια υψώνονται οι χωματόλοφοι της Μουσούτας, και του Τζίγκουνα.

Το «Σπέος της Ειλειθυίας» στον Τσούτσουρο βρίσκεται σχεδόν στην είσοδο του σημερινού οικισμού στη δεξιά πλευρά του δρόμου και στη βάση του βράχου δίπλα από την σημερινή ταβέρνα «Πέτρα και Φως». Το σπήλαιο «Σπέος της Ειλειθυίας» χρησιμοποιήθηκε λατρευτικά από τα μέσα περίπου της τρίτης χιλιετίας μέχρι και τον 8ο ή 9ο μεταχριστιανικό αιώνα Το σπήλαιο θεωρείται ότιήταν αφιερωμένο στη θεότητα του τοκετού «Ειλειθυία». Δυστυχώς η ανασκαφή ακολούθησε τη λαθρανασκαφή που προηγήθηκε. Στο ιερό σπήλαιο βρέθηκαν πλήθος αρχαιολογικών ευρημάτων όπως χρυσών και αργυρών αντικειμένων, αναθηματικών ειδωλίων (Νιοβιδών), πλακιδίων, κεραμικών αγγείων, νομισμάτων, χρηστικών σκευών, λατρευτικών σκευών, κοσμημάτων, και άλλων αφιερωμάτων.

Τα σημαντικότερα και τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα και αυτού του αρχαίου σπηλαίου κοσμούν σήμερα τις αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου. Ολόκληρη η περιοχή του Τσουτσούρου (στον οικισμό και στην ευρύτερη περιοχή) διακρίνει κανείς κατάλοιπα αρχαίων εγκαταστάσεων, ενώ τα τοπωνύμια είναι ενδεικτικά αρχαιολογικών θέσεων (Λαρινάκι, Σαρακηνός, Σαραντάπηχοι, κ.τ.λ.).

Ο Κάστελος: η έδρα της αρχαίας Πριανσσού. Φημισμένη πόλη της αρχαιότητας με δικό της νόμισμα. Η πόλη χαρακτηρίστηκε από την διοργάνωση αθλητικών, μουσικών και πολιτιστικών αγώνων κατά τα κλασικά και ελληνιστικά χρόνια . Ο επισκέπτης μπορεί και σήμερα να δεί τα λιγοστά ερείπια της ένδοξης πολιτείας που βρίσκονται πάνω στο λόφο που υψώνεται βορείως των Καστελιανών.

Εδώ επίσης θα συναντήσετε και τα ερείπια του ενετικού “Castel Belvendere”, καθώς και πλήθος εκκλησιών (100 σύμφωνα με το θρύλο, όμως μόνο οι 99 έχουν βρεθεί, -κατά την παράδοση η τελευταία κρύβει αμύθητους θησαυρούς-), καθώς και την «Τρύπα του Αράπη», όπου μια φορά το χρόνο – άγνωστο πότε – αποκαλύπτει τον αμύθητο θησαυρό για να τον «λιάσει».

Δεν ξέρουμε αν η τύχη σας βοηθήσει να ανακαλύψετε την 100η εκκλησία ή να προλάβετε τον «Αράπη» να «λιάζει» το θησαυρό του· ένα είναι βέβαιο. Ότι αυτός που θα τολμήσει την άνοδο, θα απολαύσει την υπέροχη θέα της μεσαρίτικης πεδιάδας , τον καθαρό αέρα του λόφου και την εικόνα της φιδίσιας κοίτης του αρχαίου «Ποθωρέα» που αστραποβολά όποτε «φιλοξενεί» το υδάτινο φορτίο του, σε μήνες «ευωχίας» . Κι αν αποφασίσει να «νυχτώσει» πάνω στη ράχη του θα απολαύσει τη σπάνια εικόνα του σκοτεινού κάμπου με τα φωτισμένα χωριά που μοιάζουν με μεγάλα καράβια που ταξιδεύουν στις θάλασσες του χρόνου.

Η Μικρή Επισκοπή αποτέλεσε την έδρα της επισκοπής Αρκαδίας κατά τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο και (εν μέρει) της Ενετοκρατίας. Πρόκειται για έναν σήμερα εγκαταλελειμμένο οικισμό με επιβλητικά ερείπια ναών κατάγραφων με βυζαντινές τοιχογραφίες (όπως δείχνουν τα σωζόμενα τμήματα) .

Ο επισκοπικός ναός του Σωτήρα και οι τοιχογραφίες του χρονολογούνται στα μέσα του 15ου αιώνα. Σύμφωνα με τις μελέτες -που αφορούν στην εκκλησιαστική ιστορία της Κρήτης-, η έδρα της Επισκοπής Αρκαδίας (μιας από τις σημαντικότερες επισκοπές της Κρήτης) μεταφέρθηκε στη Μικρή Επισκοπή μετά την επανάκτηση της Κρήτης από τους Βυζαντινούς (961) .

Από εδώ θα απολαύσετε την ομορφιά μιας ημιορεινής αλλά καλλιεργούμενης και εύφορης περιοχής, σε μια λεκάνη που στο «στεφάνι της φωλεύουν» προς τα δυτικά και βόρεια τα χωριά Αμουργιέλες, Στείρωνας και Πανόραμα. Σήμερα καταβάλλονται προσπάθειες αναστύλωσης των εκκλησιών και αποκατάστασης των τοιχογραφιών τους με τη συνεργασία της Μητρόπολης Αρκαλοχωρίου, του Δήμου και της Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ηρακλείου.

Κεφάλα Ινίου: Στην κορυφή του χαμηλού λόφου ο επισκέπτης θα απολαύσει την υπέροχη θέα των συνεχόμενων, θαλερών καλλιεργειών αμπελιού και ελιάς, τους «ζωντανούς» κήπους των κατοίκων του Ινίου, και θα αισθανθεί τα φτερά του δροσερού αέρα που ξυπνούν τις αρχαίες μνήμες..

Στα ανατολικά της «Κεφάλας» κι ανάμεσα στις πυκνές ελιές θα ανακαλύψει ερείπια ιστορικής, ελληνιστικής, ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής. Θα βρει επίσης τα ανασκαμμένα ερείπια μιας μεγάλης και επιβλητικής τρίκλιτης βασιλικής που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη του αρχαιολόγου κ. Αντώνη Βασιλάκη.

Εδώ βρισκόταν η πρωτεύουσα της Μεταρρωμαϊκής Αρκαδίας. Μετά την καταστροφή της πρωτεύουσας της Αρκαδίας από τους Ρωμαίους που βρισκόταν στον απέναντι λόφο (λόφος του Προφήτη Ηλία ή Αφρατί) και την εγκατάλειψη της πόλης από τους κατοίκους της για έξι χρόνια (για τόσο διάστημα στέρεψαν οι πηγές της πόλης σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές) χτίστηκε νέα πρωτεύουσα σ’αυτό το λόφο, πάνω σε μινωικά ερείπια.

Μην παραλείψετε να επισκεφτείτε και να ανάψετε ένα κεράκι στο ξωκλήσι της Παναγίας (Ζωοδόχος Πηγή) δίπλα στο παλιό φράγμα. Εκεί θα απολαύσετε την πλούσια δροσιά του ίσκιου των δέντρων και το κελάρυσμα των νερών από τη «θαυματουργή πηγή» που τρέχει από τη ρίζα του βράχου δίπλα στη γραφική εκκλησία και το κελάηδημα των πουλιών που «συντροφεύουν» μόνιμα τη πλούσια ζωή του τόπου.

Το νέο φράγμα του Ινίου είναι το μεγαλύτερο σύγχρονο τεχνικό έργο που έχει γίνει στο Δήμο και ένα από τα μεγαλύτερα υδροσυλλεκτικά έργα του Νομού. Βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Ίνι και Μαχαιρά και δίνει την εντύπωση μιας μεγάλης λίμνης. Τον «υδάτινο πλούτο» του φράγματος διαχειρίζεται η Τ.Ο.Β. Ινίου.Η προσφορά του είναι ανυπολόγιστη για την άρδευση των καλλιεργειών, τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα και την ανάπτυξη της πλούσιας υδρόβιας ζωής που το κοσμεί.

Ο ναός των Ταξιαρχών στο Αρκαλοχώρι: Ο βυζαντινός ναός του Μιχαήλ Αρχάγγελου βρίσκεται στο παλιό νεκροταφείο. Ο ναός είναι σταυροειδής χωρίς τρούλο με το κάθετο κλίτος ψηλότερο από το κύριο του ναού. Η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική του οφείλεται στο νάρθηκα με θόλο, καθώς και τη διακόσμησή της με αψίδες και κίονες. Στην θύρα της εισόδου εξωτερικά υπάρχει μια πρωτότυπη παράσταση πεπονιού. Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό του ναού ανάγονται στα τέλη του 13ου αιώνα. Η τοιχογραφία του Αρχαγγέλου συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πιο σπάνιες (αγιογραφική επίδραση Κοζάνης;) στην οποία ο Αρχάγγελος Μιχαήλ φέρει κράνος πολεμιστή.

Στη θέση «Μούλεφε» της Παναγιάς θα συναντήσετε ένα γραφικό τοπίο με ψηλούς ευκαλύπτους. Εδώ στα χρόνια της Οθωμανοκρατίας βρισκόταν το ονομαστό χάνι του «Μουλά εφέντη», στο οποίο διανυκτέρευαν οι ταξιδιώτες από Βιάννο προς Ηράκλειο και αντίστροφα. Σώζονται ακόμη τα κτίρια του χανιού και των άλλων βοηθητικών εγκαταστάσεών του. Είναι ο καταλληλότερος τόπος για μια ανάσα πριν την ανάβαση στα Λασιθιώτικα βουνά. Από εδώ περνά η καθημερινή πορεία οργανωμένων ομάδων επισκεπτών. Η διαδρομή ονομάζεται «Περατόστρατα».

Φίλοι επισκέπτες, να σκεφτείτε ότι διανύετε μία από τις αρχαιότερες διαδρομές της Κρήτης. Στα προϊστορικά χρόνια ο δρόμος αυτός οδηγούσε από την Κνωσό στο φημισμένο ιερό της Σύμης. Στο κεφαλοχώρι της Παναγιάς θα δείτε βενετσιάνικα κτίρια και αποθήκες και μια υπέροχη ενετική κρήνη από πωρόλιθο που βρίσκεται στο κέντρο του χωριού . Τέλος μην ξεχάσετε να ρωτήσετε για τον Άη Γιάννη τον Αγριμολόγο και μάθετε την πλούσια παράδοση του τόπου.

Η Χαντρού κατοικήθηκε από την περίοδο της Αραβοκρατίας. Ο οικισμός δεσπόζει πάνω στην υπέροχη ρεματιά με τα πλούσια νερά και την άγρια πανίδα και χλωρίδα. Σήμερα δυστυχώς είναι εγκαταλελειμμένο. Εδώ η προσφορά της φυσικής ομορφιάς είναι απλόχερη. Μην ξεχάσετε να επισκεφτείτε τον βυζαντινό ναό του «Άη Γιάννη του Θαυματουργού» όπως τον θέλει η παράδοση. Εδώ κάθε 8 του Γενάρη – την ημέρα της γιορτής του Αγίου όπως μαρτυρά η πίστη των παλιών κατοίκων – ξαναδροσερεύουν τα άνθη του επιταφίου. Όπως κι αν έχει το πράγμα εσείς, δώσετε φωνή στην καμπάνα της εκκλησίας κι απολαύσετε τον υπέροχα διαυγή ήχο της…

Οι κατάγραφες βυζαντινές εκκλησίες του Λευκοχωρίου: α) η εκκλησία του Αφέντη Χριστού γιορτάζει στις 6 Αυγούστου και β) η εκκλησία του Μιχαήλ Αρχάγγελου. Ο δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος του χωριού διοργανώνει κάθε χρόνο πανηγύρι προς τιμή της εορτής του Χριστού. Λίγο παρακάτω βρίσκεταιο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, του οποίου οι τοιχογραφίες δυστυχώς έχουν καταστραφεί από το ασβέστωμα των τοίχων του.

Εδώ όμως βρίσκεται και η Σαρακήνα με τους μύθους και τις παραδόσεις της. Πριν από μερικά μόλις χρόνια οι πλούσιες πηγές της τροφοδοτούσαν τον ποταμό Αναποδάρη. Οι ιστορικές αναφορές σ’ αυτές αποκαλύπτουν τον ιαματικό τους χαρακτήρα.

Η βυζαντινή εκκλησία των Κασάνων βρίσκεται στο νεκροταφείο του χωριού. Η εκκλησία γιορτάζει την 25η Μαρτίου τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και η ίδρυσή της ανάγεται στη Β΄ βυζαντινή περίοδο. Πρόκειται για κατάγραφη εκκλησία με τοιχογραφίες του 15ου – 17ου αιώνα, πρόσφατα συντηρημένες και αποκαταστημένες από την Εφορεία Βυζαντινών αρχαιοτήτων νομού Ηρακλείου.

Οι παλιοί νερόμυλοι της Αυλής: Η Αυλή είναι ένα από τα πιο ζωντανά χωριά του Δήμου Αρκαλοχωρίου. Ανατολικά του χωριού βρίσκονται οι πηγές του Αυλιώτη, παραπόταμου του Αναποδάρη που σήμερα δυστυχώς δεν έχουν νερό, όπως τον παλιό καλό καιρό. Ο επισκέπτης θα θαυμάσει τους παλιούς νερόμυλους και κάτω από τον παχύ ίσκιο των πλατάνων θα το νου του σε άλλες εποχές, σε μια ωραία περιπλάνηση της μνήμης με τη συνοδεία των ψιθύρων από τα πλατανόφυλλα…

Η ανακαινισμένη βρύση του Χουμερίου βρίσκεται στη δυτική πλευρά του χωριού, στη ρίζα της Χουμεριανής Κεφάλας. Η βρύση τρέχει δροσερό και καθαρό νερό. Το χώρο φροντίζει και διατηρεί καθαρό και περιποιημένο ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού σε συνεργασία με την υπηρεσία καθαριότητας του Δήμου. Έχουν τοποθετηθεί παγκάκια και τραπέζια κάτω από τις παχιές φυλλωσιές των δέντρων και μπορεί κανείς να απολαύσει ένα όμορφο φαγοπότι στην αγκαλιά της φύσης..

Το παλιό σχολείο του Πατσίδερου βρίσκεται στο ανατολικό ακρότατο σημείο του χωριού. Πρόκειται για το αρχαιότερο σχολείο της δημοτικής περιφέρειας που ιδρύθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά στα τελευταία χρόνια της οθωμανοκρατίας στην Κρήτη.

Τα Ελλενικά του Πατσίδερου στη θέση Κρουσαμός. Πρόκειται για ερείπια οικισμού της ελληνιστικής εποχής, δίπλα βρίσκεται η εκκλησία της Ανάληψης. Το επιβλητικό τοπίο και οι πλούσιες παραδόσεις του τόπου (ρωτήσετε για την παράδοση του πηγαδιού στο προαύλιο της εκκλησίας) συνθέτουν ένα προκλητικό «αντίδωρο» της προσπέλασης στη δύσκολη – από άποψη δρόμου – περιοχής.

Η Βενετσιάνικη κρήνη της Μουσούτας βρίσκεται στην άκρη της κεντρικής πλατείας του χωριού και αποτελεί μια γραφική πινελιά στη σύγχρονη διαμόρφωση του χώρου. Στο άκρο της πλατείας βρίσκονται τα γραφεία του πολιτιστικού συλλόγου του χωριού. Το φιλόξενο παραδοσιακό καφενείο που προσφέρει δροσερή τσικουδιά ή αναψυκτικό αποτελεί σίγουρα μια μικρή απόλαυση – ανταπόδοση της επίσκεψης.

Το Μιλιαρίσι: Το Μιλιαρίσι είναι ένας από τους οικισμούς του Δήμου που κατοικήθηκε από την πρώτη βυζαντινή περίοδο. Στα εγκαταλελειμμένα σήμερα σπίτια του, μπορεί κανείς να διακρίνει την παλιά αρχοντιά, την ωραία αρχιτεκτονική, με τις μεγάλες πέτρινες καμάρες τους. Η εκκλησία του του Αγίου Νικολάου με τις βυζαντινές τοιχογραφίες της (14ος – 16ος αι.) λειτουργούσε, όπως μαρτυρούν οι πηγές σε όλη τη διάρκεια της Ενετοκρατίας. Η πλούσια ιστορία του χωριού διατηρείται μέσα από τα έργα των κατοίκων και προκαλεί, το θαυμασμό του σύγχρονου επισκέπτη.

Η Βιτσιλιά βρίσκεται στα νότια του χωριού Μιλιαρίσι. Είναι κι αυτό ένα από τα παλαιότερα χωριά του Δήμου και βρίσκεται στην άκρη της λοφογραμμής που ξεκινάει από το Αλάγνι και καταλήγει εδώ. Στο χωριό μπορεί κανείς να δει τον παλιό «πύργο», όπως ονομάζουν οι κάτοικοι το παλιό βενετσιάνικο κτίριο με τους παχείς τοίχους και τα αντερείσματα. Σήμερα στο χωριό έχουν ανακαινιστεί αρκετά παλιά σπίτια για αγροτουριστική εκμετάλλευση. Στο παλιό νταμάρι του χωριού αποκαλύφτηκε νεολιθικό νεκροταφείο χωρίς όμως να συνεχιστούν οι ανασκαφικές έρευνες παρά τις επισημάνσεις του πρώτου ανασκαφέα του (κ. Ν. Πλάτωνα).

Η Αγία Φωτεινή των Ρουσοχωρίων φωλεύει στην άκρη του δρόμου που ανεβαίνει στο ιστορικό χωριό, δίπλα από τα περιβόλια και τους κήπους του. Ανάμεσα στην πυκνή βλάστηση μπορεί κανείς να διακρίνει τα αρχαία θεμέλια (πιθανώς ιερού του Ασκληπιού των κλασικών χρόνων) δίπλα στη νερομάνα που σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές αναβλύζει ιαματικό νερό. Στην ευρύτερη περιφέρεια του χωριού οι βυζαντινές εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, του Τίμιου Σταυρού και του Αφέντη Χριστού μαρτυρούν εκτός από το όνομα και την αρχαιότητα της κατοίκησης του χώρου. Απέναντι στο «Περαχώρι» ερείπια σπιτιών και εκκλησιών (με σπαράγματα τοιχογραφιών) θυμίζουν ότι η περιοχή ήκμασε στο παρελθόν.

Τα εξωκλήσια στα περίχωρα του Δεματιού. Το χωριό Δεμάτι μπορεί να χαρακτηριστεί ως το νότιο μπαλκόνι του Δήμου Αρκαλοχωρίου. Από τα καφενεία της πλατείας απολαμβάνει ο επισκέπτης τη θέα του μεσαρίτικου κάμπου, του Κάστελα, -έδρα της αρχαίας Πριανσού- και του Αναποδάρη πριν τον χωνέψουν τα Αστερούσια και τον οδηγήσουν στη θάλασσα. Στην περιφέρεια του χωριού σημαντικές βυζαντινές εκκλησίες μέσα στις πτυχές των βουνών αποζημιώνουν τον αναζητητή τους.

Τα φράγματα και οι υδροβιότοποί στις Αμουργέλες και τα Πάρτηρα, αποτελούν δύο σημεία με έντονο ενδιαφέρον για τους θαυμαστές της φύσης και τους μελετητές της άγριας ζωής των υδρόβιων πουλιών. Αν και η κατασκευή και λειτουργία των συλλεκτήρων δεν είναι μακρόβια, εντούτοις «συγκεντρώνουν» μια ενδιαφέρουσα ποικιλία υδρόβιας πανίδας (ενδημικής και αποδημητικής) σε ικανοποιητικούς πληθυσμούς.

Το φράγμα Παρτήρων έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα “LIFE”, με στόχο τη δημιουργία υδροβιότοπου. Η παραπάνω ενέργεια είχε ως αποτέλεσμα την αναβάθμιση των λειτουργιών της βιοποικιλότητας, την ανάδειξη των αξιών της περιοχής καθώς και την οργάνωση ήπιας αναψυχής και οικοτουρισμού.
Στο φράγμα έχει δημιουργηθεί χώρος αναψυχής με υπαίθριους πάγκους όπου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάζει το φυσικό περιβάλλον.

Το ίδιο ισχύει και για το φράγμα Αμουργελών, το οποίο εντάχθηκε στο πρόγραμμα “LIFE”, με στόχο τη δημιουργία υδροβιότοπου. Στις παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν περιλαμβάνονται επίσης έργα περιβαλλοντικής ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης και αναψυχής του κοινού:

Δημιουργία-σήμανση περιβαλλοντικών διαδρομών
δημιουργία θέσεων θέας-ανάπαυσης
Τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων

Η δημιουργία περιβαλλοντικών διαδρομών δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να ανακαλύψει τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής ενώ ταυτόχρονα τα συνδέει με τους επιμέρους χώρους-στάσεις (θέσεις θέας, παρατήρησης, ανάπαυσης, φράγμα).

Το Δημοτικό Σκοπευτήριο Στείρωνα, το οποίο δημιουργήθηκε το 2000 και ασχολείται με όλα τα είδη σκοποβολής. Έχει αναπτύξει αξιόλογα τμήματα όπως: πρακτική σκοποβολής και σταθερού στόχου, (μεγάλου και μικρού διαμετρήματος). Το σκοπευτήριο απέχει 22χλμ από την πόλη του Ηρακλείου και 4χλμ από το Αρκαλοχώρι. Πρόκειται για έναν σύγχρονα διαμορφωμένο χώρο στον οποίο χορηγήθηκε άδεια λειτουργίας τον Ιούλιο του 2004. Ο Σκοπευτικός Όμιλος Αρκαλοχωρίου, ο οποίος ιδρύθηκε το 1996 , αριθμεί περίπου 190 ενεργά μέλη και εδρεύει στο Αρκαλοχώρι.

Πηγή πληροφοριών: Δήμος Μίνωα Πεδιάδος